In het kort:
Afscherming betreft het voorkómen dat elektromagnetische velden binnendringen in een (deel van een) apparaat of een kabel.
Het afschermen van elektrische velden is meestal vrij eenvoudig, magnetische velden zijn lastiger af te schermen.
Verwante onderwerpen:
Kooi van Faraday. Storing Verre veld, Nabije veld.
In de audiotechniek gebruiken we afscherming voor elektrische velden bij signaalkabels, in het bijzonder als die zeer kleine signalen moeten transporteren, zoals microfoonkabels. De ader(s) van de kabel worden omgeven door een vlechtwerk van koperdraadjes, soms alleen een vlakke omwikkeling (geen vlechtwerk) en soms door een metaal-folie of een gemetaliseerde plastic folie. Bij de laatste twee zie je dan meestal ook een bijna rechte blanke draad in de kabel zitten, de z.g. "drain wire" die moet zorgen voor een goed doorlopend contact in de afschermlaag.
.
Het afschermen van lichtnet- of luidsprekerkabels is zinloos.
Bij coaxiale kabels is er ook sprake van afscherming, maar daar speelt ook het aspect van de karakteristieke impedantie een rol.
Bij kabels waar echt hoogfrequent doorheen moet (antenne, satelietschotel e.d.) speelt de "optische dichtheid" van het vlechtwerk een rol. Je ziet soms wel kabels met een dubbel vlechtwerk, of een tweede, van het eerste geïsoleerd vlechtwerk. Dat heet Triax en ik ga daar hier niet op in want het heeft geen enkele betekenis voor de audiotechniek..
Bij of in apparaten wordt afscherming voor elektrische velden -waar nodig- bereikt door de kast van metaal te maken of -bij een plastic kast- door die aan de binnenzijde te bedekken met een geleidende laag. Soms worden gevoelige circuits in een apart metalen doosje geplaatst.
Afscherming van magnetische velden is vooral van belang bij platenspelers en magneetband apparaten als bandopnemer, of casettespeler. Het gaat dan steevast om de voedingstransformator of de motor, om te voorkomen dat het 50 Hz magneetveld bij het pickup-element of de afspeelkop komt.
Die afscherming wordt doorgaans op 1 van twee manieren gedaan:
1/ De transformator wordt (soms gedeeltelijk) in een doosje van zg. mu-metaal geplaatst. mu-metaal geleidt de magneetvelden zo goed dat het magneetveld liever door het mu-metaal gaat dan via de omgeving van de transformator.
2/ De transformator wordt omgeven door een flink dikke laag koper. Die vormt een kortsluit-wikkeling voor dat deel van het magneetveld dat buiten de transformator wil treden.
Bij deze trafo is er zowel een kortsluitwikkeling met koperfolie aangebracht als een afscherming met mu-metaal.
Bij ringkerntrafo's kunnen vergelijkbare maatregelen genomen worden, maar vaak is dat niet nodig omdat ringkerntrafo's van nature al een gering uitwendig magneetveld hebben.
Er is bij ringkerntrafo's en vooral zelfinducties op een ferroxcube ring een aspect dat men nog wel eens over het hoofd ziet. De wikkeling vormt ook een enkele, soms zelfs meerdere wikkelingen in het vlak van de ringkern. Die wikkeling vormt een zuivere luchtspoel en veroorzaakt een uitwendig veld dat door de ring heen gaat en buiten de ring om weer terug komt. In het bijzonder bij zelfinducties of trafo's in schakelende voedingen, waar de spoel vaak weinig windingen heeft, kan die parasitaire winding een aanzienlijk stoorveld opwekken.
Een remedie is om aan het eind van de wikkeling de draad niet onmiddelijk "naar buiten" te laten komen, maar terug langs de kern te leggen.
